سه شنبه 5 مهر 1390

  ضرورت های خودکفایی در تولید برنج

برنج و برنجکاری در ایران نسل به‌نسل ادامه یافته است.در کشور ما حدود 2 میلیون شالیکار وجود دارد که از این طریق امرار معاش می‌کنند و واردات برنج به سادگی می‌تواند همه آنها را بیکار کند و این در حالی است که کشور ما همه پیش‌زمینه‌های خودکفایی را دارد و از نظر موقعیت اقلیمی و پراکندگی جغرافیایی شرایط ممتازی را برای کشت برنج دارد.کشت برنج در 16 استان کشور انجام می‌شود که 75 درصد تولید در سه استان مازندران، گیلان و گلستان صورت می‌گیرد.از آنجا که شرایط آب و هوایی جهان به سرعت در حال تغییر و به عبارتی گرم شدن است، حوزه تحقیق و پژوهش برنج حساب ویژه‌ای را بر روی 13 استان غیر شمالی برنج خیز کشور باز کرده‌است زیرا برای حفظ تولید در سال‌های نه چندان دور باید بتوانیم در شرایط آب و هوایی گرم به تولید برنج بپردازیم و این کاری است که به یمن یافته‌های علمی توانسته‌ایم از چند سال پیش ورود کنیم.سطح زیر کشت کافی و عملکرد در هکتار مناسب از پیش‌زمینه‌های رسیدن به خودکفایی در برنج‌ است. در کشور ما بالغ بر 630 هزار هکتار از اراضی شالیکاری وجود دارد که همانگونه که در دنیا هم به این باور رسیده‌اند بالاخره تغییرات کاربری انکار‌ناپذیر است و با بررسی‌هایی که در مؤسسه تحقیقات برنج توسط کارشناسان انجام گرفته مشخص شد که کشور ما حتی با سطح زیرکشت 500 هزار هکتار نیز می‌تواند به خودکفایی در برنج برسد. اما روی دیگر سکه خودکفایی برنج در کشور عملکرد در هکتار است.مؤسسه تحقیقات برنج در این راستا طی چند سال گذشته کار کارشناسی را روی سه گروه ارقام آغاز کرده‌است. گروه نخست، ارقام بومی است؛ این گروه در 20 سال قبل عملکردی بین 5/1 تا 5/2 تن در هکتار داشت که با کارهای تحقیقاتی صورت گرفته عملکرد در هکتار ارقام بومی کشور در حال حاضر به بالای سه تن رسیده و هرازگاهی این میزان به چهار تن نیز می‌رسد.گروه دوم، ارقام اصلاح شده هستند که مورد توجه محققان است. عملکرد در هکتار این گروه در حال حاضر به بالای شش تا هفت تن رسیده و اخیراً هم یک رقم نامگذاری شده که در دی‌ماه سال جاری معرفی خواهد شد و این رقم عملکرد بالای هشت تن در هکتار دارد که بدون شک می‌تواند سهم بالایی در خودکفایی برنج کشور داشته باشد اما رقم سوم، رقم هیبرید است که خوشبختانه ایران یکی از شش کشور دنیاست که روی این رقم کار کرده و آن را داراست.ویژگی این رقم این است که عملکرد در هکتار آن 20 درصد بالاتر از ارقام اصلاح شده است.در حال حاضر یک رقم هیبرید با عملکرد میانگین 9 تن در هکتار معرفی و سه رقم دیگر در حال معرفی است.رقم هیبرید معرفی شده در برخی مناطق شالیکاری توانسته تولید 12 تا 16 تن در هکتار را برای ما رقم بزند.پس می‌بینید که کشور ما همه پیش‌زمینه‌های خودکفایی برنج را دارد ولی لازم است با یک برنامه‌ریزی مدون این بخش مورد توجه ویژه قرار گیرد.از سوی دیگر اگر ما به سوی خودکفایی برنج گام برنداریم تا چند سال آینده برنجی برای واردات وجود نخواهد داشت.آمارها نشان می‌دهد سالانه تنها 4 تا 6 درصد تولید جهانی برنج وارد بازار تجارت می‌شود و در آینده نزدیک تولید هر کشور تنها می‌تواند کفاف نیاز آن کشور را بدهد.در همین حال ایران دارای سالم‌ترین برنج دنیاست و خوشبختانه این فرهنگ در میان شالیکاران ما وجود دارد که از کمترین سم برای تولید برنج استفاده کنند.پس ما باید از همه این گزینه‌ها به نحو احسن استفاده کنیم و خوشبختانه در پروژه‌ای که از سوی 120 کشور برنج‌خیز دنیا به نام مگاپروژه در خصوص راهکارهای تأمین برنج دنیا اجرا شد مؤسسه بین‌المللی تحقیقات برنج به این نتیجه رسید که توان علمی و تحقیقاتی ایران در زمینه برنج به حدی است که می‌تواند نقش محوری در آموزش 10 کشور منطقه آسیای مرکزی را داشته باشد و به همین جهت ایران در حال حاضر به‌عنوان مرکز تحقیقات و آموزش کشت برنج در منطقه انتخاب شده است.

دکتر عباس شهدی رئیس مؤسسه تحقیقات برنج کشور

منبع:www.agri-jahad.ir وزارت جهاد کشاورزی