دوشنبه 19 اردیبهشت 1390

موفقیت پژوهشگران ایرانی در تکثیر و احیای گیاه «گز روغنی»

رییس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور از احیای گونه‌ گیاهی گز روغنی (مورینگا) از طریق تکثیر ژنوتیپ‌های برتر این گونه به روش‌های مختلف رویشی از قبیل کشت بافت، ریز ازدیادی و ... در کشور خبر داد. دکتر حسین میرزایی ندوشن، رییس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و مجری طرح در گفت‌وگو با (ایسنا)، اظهار کرد: گز روغنی یا مورینگا یکی از گونه‌هایی است که به شرایط خشک مقاوم است و به رغم اهمیت زیاد از نظر دارویی، زیست محیطی، صنعتی وغذایی در معرض خطر بوده و با توجه به فرسایش ژنتیکی در طی سالیان متمادی روند تخریب آن حکایت از انقراض قریب الوقوع این گونه با ارزش گیاهی دارد. وی افزود: در این تحقیق با استفاده از روش‌های مختلف تکثیر رویشی و غیر رویشی، روش‌های کارآمدی در تولید نهال این گونه در سطح گسترده جهت احیای رویش‌گاه‌های آن ارائه شد تا ضمن حفظ تنوع ژنتیکی و القای تنوع ژنتیکی، نهال کافی جهت احیای این گونه تولید شود. میرزایی در خصوص چگونگی احیای این گونه گیاهی در حال انقراض خاطر نشان کرد:‌ در مرحله اول، رویشگاه گز روغنی را شناسایی کرده و تنوع و تطور ژنتیکی را که بین رویشگاه‌ها و جمعیت‌های مختلف این گونه بود بررسی کرده و به این نتیجه رسیدیم که این گونه گیاهی تنوع ژنتیکی با قابلیت‌های بالایی دارد که می‌توان از آن در ارتقای جمیعتی و کاربردی این گونه استفاده کرد. رییس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در خصوص کاربردهای دارویی، زیست محیطی، صنعتی و غذایی گز روغنی اضافه کرد: ‌از روغن این گونه گیاهی به دلیل مقاومت بالا به گرما و پوسیدگی استفاده‌های زیادی می‌توان کرد به گونه‌ای که در دستگاه‌های صنعتی که فقط یک بار در سال روغن کاری می‌شوند مثل ساعت، دستگاه‌های آزمایشگاهی، سفینه‌های فضایی و ...) می توان به جای روغن اسپرم وال که در حال انقراض است از این روغن استفاده کرد. وی تصریح کرد:‌همچنین این گونه گیاهی کاربردهای دیگری در رفع مشکلات پوستی و خواص آتی اکسیدانی و ضد میکروبی، ضد سرطانی، ضد دیابت و کلسترول دارد. میرزایی با بیان این‌که در گز روغنی اسیدآمینه‌های نادری یافت می‌شود که در دیگر گونه‌های گیاهی کمتر وجود دارد به ایسنا گفت:‌ از پودر برگ نمونه مشابه مورینگا در کشورهای اروپایی برای تغذیه کودکان استفاده شده و به عنوان درخت «کمک به مادر» معروف است چرا که پودر برگ درخت این گونه گیاهی تمام نیازهای خوراکی یک نوزاد را تامین می‌کند.همچنین در مورینگا دو اسید آمینه دیگر وجود دارد که در شبکیه چشم یافت شده و برای تقویت دید از آن استفاده می‌کنند. میرزایی درخصوص دیگر کاربردهای این گونه گیاهی احیا شده گفت: گز روغنی یا مورینگا دارای پروتئین‌های ریزی است که در تصفیه آب از آن استفاده می‌کنند به گونه‌ای که در برخی کشورهای دنیا از پروتئین‌های بذر این گونه به جای عناصر صنعتی تصفیه‌کننده آب استفاده می‌کنند و با ریختن پودر پروتئین این گونه در آب گل آلود، باعث فولوکوله شدن و ته نشین شدن گل و لای، ذرات و میکروارگانیسم‌های معلق آب می‌شود. رییس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در ادامه خاطر نشان کرد:‌به دلیل جمع‌آوری بیش از حد بذر این گونه در کشور شاهد تخریب رویشگاه‌های آن هستیم و با توجه به این که ژنوتیپ‌های پر محصول از این گونه یافت شده می‌توان این رویشگاه‌های را در حال تخریب و انقراض را احیا کرد. وی با اشاره به ایجاد باغ گز روغنی در مناطق جنوبی کشور عنوان کرد:‌از آنجا که درخت این گونه گیاهی شبیه درخت گز بوده و به دلیل این‌که بذر آن حاوی 40 تا 50 درصد روغن است این گیاه به گز روغنی معروف شده است. میرزایی با بیان این که این گونه گیاهی در همه رویشگاه‌های خود در دنیا مانند عربستان، مصر، ‌ایران و ... در حال فرسایش ژنتیکی است در خصوص چگونگی تکثیر آن به ایسنا گفت:‌برای تکثیر گز روغنی روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد اما با وجود این که این گیاه می تواند از طریق بذر تکثیر شود به سمت تکثیر کلونال گز روغنی جهت تکثیر ژنوتیپ‌های برتر به روش رویشی حرکت کردیم به گونه‌ای که این گیاه را به روش‌های رویشی مانند کشت بافت، کشت مریستن و ریز ازدیادی تکثیر کردیم. رییس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در پایان با اعلام آمادگی این موسسه برای ایجاد رویشگاه‌ها و باغ‌های این گونه گیاهی در مناطق جنوبی کشور، خاطر نشان کرد: دانش فنی و پروتکل تکثیر گز روغنی به صورت بومی در اختیار محقق این موسسه قرار داشته و با وجود شناسایی پایه‌های پرمحصول در مناطق مختلف رویشگاهی در کشور، توانایی ایجاد باغ کلونال این محصول وجود دارد.

منبع:www.agri-jahad.ir وزارت جهاد کشاورزی